W ostatnich latach w polskich przedszkolach i szkołach coraz częściej pojawiają się dzieci z diagnozą autyzmu. Ta nowa sytuacja skłania wychowawców i specjalistów do podejmowania działań w kierunku podnoszenia jakości włączania dziecka z autyzmem w środowisko przedszkolne. 

Prawidłowo przeprowadzone włączanie dziecka z autyzmem będzie skutkowało w przyszłości pozytywnym włączeniem dziecka z autyzmem w społeczność szkolną na późniejszych etapach edukacyjnych. Warto więc na tym etapie zadbać o wszystkie aspekty włączania, aby zminimalizować w przyszłości negatywne skutki włączania.

Dziecko z autyzmem napotyka na trudności w obszarach:

• komunikacji
• relacji rówieśniczych
• znacząco ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań
• zaburzenia sensoryczne

Dzieci z autyzmem zwykle dobrze radzą sobie w środowisku rodzinnym, natomiast mają kłopoty z przystosowaniem się w nowym przedszkolnym środowisku.

Włączanie dziecka w środowisko przedszkolne

Podczas włączania w środowisko przedszkolne mogą pojawić się następujące problemy:

• tendencje do unikania kontaktów rówieśniczych lub słaba zdolność do interakcji społecznych (autystyczna samotność),
• trudności komunikacyjne, brak mowy, problemy z podtrzymaniem prostej rozmowy lub tendencja do powtarzania się w rozmowie (echolalia),
• trzymanie się sztywnych schematów, rytuałów, trudności w akceptowaniu zmian, nowych osób, nowych miejsc,
• trudności w kontrolowaniu reakcji społecznych, emocjonalnych, szczególnie gniewu, agresji, ekscytacji, niepokoju,
• nadaktywność,
• nieumiejętność nawiązywania kontaktów rówieśniczych, zbyt małe kompetencje w tym zakresie,
• braki lub trudności w umiejętnościach samoobsługowych i organizacyjnych,
• zatracanie się we własnych sztywnych zainteresowaniach, fiksacja na jednym temacie, obszarze tematycznym, elementach przedmiotów lub przedmiotach. 

  Wsparcie dziecka w procesie dydaktyczno-wychowawczym

  Bazą i podstawą pracy z dzieckiem z autyzmem jest rozpoznanie, zdiagnozowanie, wyszukanie i wzmacnianie jego mocnych stron, zainteresowań i predyspozycji. Rozpoznane mocne strony mogą być wykorzystywane zarówno do pracy dydaktyczno-wychowawczej jako wzmocnienie, przede wszystkim zaś jako baza budowania samooceny dziecka.

  Na etapie wychowania przedszkolnego w przypadku małego dziecka z autyzmem należy szczególnie zwrócić uwagę na:

• zapewnienie bezpieczeństwa w najbliższym otoczeniu (bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego) zarówno podczas zajęć w grupie, jak i zajęć indywidualnych,
• rozwijanie komunikacji np. poprzez trening interpersonalny z dorosłym, kolejno w małej grupie, np. dwójka dzieci,
• umożliwienie, poza kontaktem z całą grupą rówieśników, kontaktu terapeutycznego jeden na jeden z dorosłym,
• przystosowania pomieszczeń, w których dziecko przebywa, do jego możliwości i potrzeb sensorycznych (oświetlenie, ograniczenie liczby bodźców itp. )
• dbałość o stałość w otoczeniu dziecka, jasność oczekiwań, norm i zasad funkcjonujących w grupie,
• wypracowanie strategii rozładowywania złości (pudełka złości, techniki oddychania, techniki rozładowywania stresu),
• zadbanie o wypracowanie kanału komunikacyjnego z dzieckiem, jeśli dziecko nie mówi, alternatywna komunikacja, gesty, mimika, pismo itp.)

           Autor: Aneta Żurek- Pedagog specjalny, terapeuta, trener. Specjalizuje się w pedagogice specjalnej, pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Posiada wieloletnie doświadczenie praktyczne w pracy z dzieckiem ze SPE. Autorka licznych publikacji i artykułów związanych z edukacją włączająca i pedagogiką specjalną.